Koronaca Konuşuyor musunuz ? Güney Tirol'deki Ladinliler Tereddüt Ettiklerinde ''Emoji'' Adlı İşaretle İfade Dilini Kullanıyorlar.

Aşağıdaki makale İtalya'daki ''Union Generala di Ladins dla dolomites'' adlı organizasyona mensup Bay Iaco Rigo tarafından istifademize sunulmuştur.

Güney Tirol Eyaleti, (Dolomitler Bölgesi'nde bulunan toplam beş vadinin en istikrarlı ladin vadileri olan Gherdeina/Gröden ve Gadertal/Val Badia'nın ikisi birden bu bölgede bulunmaktadır) ve Ladin Meclisi üyesi Daniel Alfreider ''Repartiziun Ladina'' adlı ladin kültür servisi üzerinden bu zor zaman sürecinde de (ki bu süreç İtalya ve Güney Tirol'de Mart 2020 tarihinden beri süregelmektedir) alınan sağlık tedbirleri ile ekonomi ve kültürel doğrultudaki en önemli ve kayda değer tecrit bilgilerini ladin diliyle duyurmaya çaba göstermişlerdir.

Halkın tamamına yeterli düzeyde bilgi vermeyen ve bu bölgelerde en fazla konuşulan dil olmasına rağmen (her ayrı eyalette dillerin kullanılmasına ilişkin bir kanunun geçerli olup olmadığını bir kenara bırakırsak) sadece tek tük ladince bilgilendirme yapan ladin cemaatleri (tüm Ladin Bölgesinde) ise çalışkanlıkta geri kalmıştır. Güney Tirol'deki sağlık hizmetleri işletmesi bu konuda fazlasıyla temkinli davranmış, daha doğru bir deyimle yasal talimatların hüküm sürdüğü topluluklarda bile ''hiç bir şekilde'' ladince bilgilendirme yoluna gitmemiştir.

Buna karşılık ''La Usc di Ladins'' adlı gazete redaksiyonu www.lausc.it üzerinden ladince bir çok bilgi vermiştir. Anılan redaksiyon bağımsız olarak, plakartları ve bilgilendirici levhaları ladinceye tercüme ederek yayınlamayı kendisine bir nevi günlük görev addetmiştir. Hatta bunu yaparken en fazla kullanılan ladin şivelerini kullanarak standart dilde de yapmıştır. Sözkonusu bilgilendirici levhaların sosyal medya üzerinden ücretsiz olarak indirilmesi mümkündü(r).

Pekala, şimdi ladin vadilerindeki eyalet kamu kültürel kurumlarında vatandaşlar için Korona hakkındaki bilgilendirme nasıl bir görünüm arzetmektedir ? Örneğin ''İstitucculturailadins diye adlandırılan kültür enstitülerinde olduğu gibi. İstitucculturailadins adlı kültür enstitüleri kamu idareleri ve Güney Tirol Trentino Bölgesi görevlileri için adeta bir megafon ve ladinceyle ilgili soru ve tartışmaların dayanak noktası konumundadır. Örneğin Istitut Ladin ve Museo Ladin Fascia'daki (Fassatal/Trentino) vatandaşlar, yasa ve sağduyuyla öngörülerek belirlenmiş olan temel bilgileri kendi ana dilleriyle elde ederlerken, San Martin de Tor/ St.Martin in Thurn ve in Selva/Wolkenstein'daki Ladin Kültür Enstitüsü'nün giriş kısmında dikilen vatandaşlar hala kendi dilleriyle bilgilendirilmeyi beyhude yere beklemektedirler. Esasen keyfiyet, İtalya Cumhuriyeti Başkanı tarafından 15.Temmuz 1988 tarih ve 574 sayılı kararnameyle önceden belirtilmiş olmalıydı.

Korono tecrit önlemleri ve çok dilli temel bilgilendirmenin realitesi altında kullanılan diller açısından yapılacak eleştirel bir gözlemleme vesilesiyle aşağıdaki önemli sorunun masaya yatırılması gerekmektedir: Kriz hallerinde küçük diller ne düzeyde ihmal edilmektedir ? Acaba bu istisnai haller, küçük dillerin yarım yamalak kullanılmasıni teminen herhangi bir şekilde resmen gerekçe olarak gösterilmiş ve hatta istismar edilmiş olabilir mi ? Bunun cevabını her münferit kurumun yetkilileri vermek zorundadır.

FUEN Nisan 2020 tarihinde Pandemi salgını sırasında Avrupa'daki azınlıkların durumu ile ilgili olarak''Do You Speak Corona – Koronaca konuşuyor musunuz ? '' başlıklı bir anket düzenlemiştir. Çevrim içi kapsamındaki bu anket genel anlamda KOVİD-19 Virüsü hakkındaki bilgilere sahip olabilme, salgının yayılması ile bağlantılı olan sağlık bilgileri, azınlık dillerinden birisi üzerinden işlev gören acil yardım hattının varlığı ve azınlık dilleriyle verilen çevrim içi derslere vakıf olabilme gibi ünitelere odaklanmıştı. Bu kısa raporun sonuçlarına aşağıdaki internet adresinden ulaşabilir, tüm raporu ise PDF Formatı kapsamında keza aşağıdaki internet adresinden yükleyebilirsiniz.

Bu olaysal çalışmalar Corona konuşuyor musunuz projesinin devamı mıdır acaba ?